"ฟ้าทะลายโจร" สมุนไพรที่ใช้ในการดูแลสุขภาพมาอย่างยาวนานด้วยสารออกฤทธิ์ที่มีการศึกษาวิจัยถึงประสิทธิภาพในการรักษาอาการหวัด และต้านการอักเสบ โดยการใช้ใบสด ใบแห้ง หรือลำต้นนำมาใช้เป็นยาสมุนไพร
มีสารออกฤทธิ์สำคัญทางยาอยู่ 3 สารในกลุ่ม Lactone ซึ่งก็คือ สารแอดโดรกราโฟไลด์ (Androghapholide), สารนีโอแอนโดรกราโฟไลด์ (Neo-Andrographolide) และสาร 14-ดีอ๊อกซี่แอนโดรกราโฟไลด์ (14-deoxy-andrographolide)
มีสรรพคุณช่วยต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย จึงช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกาย ช่วยต่อต้านสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาในร่างกาย อีกทั้งยังช่วยกระตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดขาว ที่มีส่วนช่วยในการจำกัดสิ่งแปลกปลอม อย่าง เชื้อโรค แบคทีเรีย และเชื้อไวรัสต่างๆ ได้
มีฤทธิ์ช่วยบรรเทาอาการหวัด ด้วยสารสำคัญทางพฤกษศาสตร์ที่มีฤทธิ์เป็นยารสเย็นจึงช่วยให้อุณภูมิร่างกายลดลง จึงนิยมใช้บรรเทาอาการหวัด ลดไข้
มีคุณสมบัติช่วยยับยั้งการหลั่งสารที่ก่อให้เกิดอาการอักเสบในร่างกาย จึงช่วยมีส่วนช่วยแก้อาการเจ็บคอ คออักเสบ ต่อมทอมซิลอักเสบ หลอดลมอักเสบอีกด้วย
ฟ้าทะลายโจรมีสรรพคุณหลายประการ เช่น แก้ไข้ทั่วๆ ไป เช่น โรคหวัด ไข้หวัดใหญ่ ระงับอาการอักเสบ ไอ เจ็บคอ คออักเสบ หลอดลมอักเสบ ขับเสมหะ รักษาโรคผิวหนัง ฝี แก้ติดเชื้อ ที่ทำให้ปวดท้อง ท้องเสีย โรคบิด และแก้กระเพาะลำไส้อักเสบ เป็นยาขมเจริญอาหาร มีฤทธิ์ระงับการติดเชื้อหรือระงับการเจริญเติบโตของเชื้อโรคได้ ซึ่งควรใช้ให้ถูกต้องด้วยจะได้ผลดีมาก
ฟ้าทะลายโจรเป็นพืชล้มลุกมีความสูงประมาณ 30 - 70 เซนติเมตร หรือประมาณ 1-2 ศอก ลำต้นเป็นเหลี่ยมสี่มุม<ป้าน> ใบเป็นใบเดี่ยวรูปร่างเรียวยาวสีเขียวเข้มเป็นมัน ปลายแหลม กว้างประมาณ 1 เซนติเมตร ดอกช่อออกที่ปลายกิ่งและซอกใบ มีดอกย่อยขนาดเล็กสีขาว ด้านในสีม่วง โคนกลีบติดกัน กลีบดอกด้านบนมี 3 หยักด้านล่างมี 2 หยัก ผลเป็นฝักเมื่อผลแก่จะมีสีน้ำตาล ภายในมีเมล็ดสีน้ำตาลอ่อนจำนวนมาก
ฟ้าทะลายโจร เป็นพืชล้มลุกฤดูเดียว ในตระกูล Acanthaceae มีถิ่นกำเนิดในอินเดียและศรีลังกา โดยในตำรายาโบราณของไทย จัดให้เป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่สามารถหามารับประทานแก้โรคได้เอง สูงประมาณ 30-70 ซม. ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม แตกกิ่งมาก ใบรียาว ปลายใบแหลม ดอกขนาดเล็กสีขาว มีรอยกระสีม่วงแดง ลักษณะเป็นหลอด ฝักคล้ายฝักต้อยติ่ง เมล็ดสีน้ำตาลอ่อน ใบมีสารประกอบแลกโตน ซึ่งมีฤทธิ์เป็นยาแก้ไข้ โรคทางเดินหายใจ แก้เจ็บคอ แต่บางคนอาจเกิดอาการแพ้ได้ ซึ่งต้องหยุดยาทันที